حسابرسی به معنای بررسی بی‌طرفانه صورت‌های مالی برای کشف تقلب و اشتباهات است و نقش مهمی در اطمینان از صحت مالی سازمان‌ها دارد. حسابرسی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: حسابرسی داخلی و حسابرسی خارجی، که هر یک از نظر هدف، هویت، دستور کار و الزامات متفاوت هستند. حسابرسان داخلی به عنوان کارمندان سازمان فعالیت می‌کنند و تمرکز آن‌ها بر ارزیابی فرآیندها و کنترل‌های داخلی به منظور کاهش ریسک‌ها و بهبود کارایی است.
در مقابل، حسابرسان خارجی از طریق مؤسسات حسابرسی مستقل، مانند شرکت حسابداری پارس حسابان، و در ازای دریافت دستمزد به بررسی صورت‌های مالی سازمان‌ها می‌پردازند. در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر تفاوت حسابرسی داخلی و خارجی پرداخته شده است.
حسابرس داخلی کیست؟
حسابرسان داخلی و خارجی دو نوع اصلی از افرادی هستند که وظیفه حسابرسی سازمان‌ها را بر عهده دارند. همان‌طور که از نام آن‌ها مشخص است، حسابرس داخلی یکی از کارمندان رسمی سازمان محسوب می‌شود و به مدیران کمک می‌کند تا به اهداف سازمانی خود دست یابند.
حسابرسان داخلی بر بهبود کنترل‌های داخلی، فرآیندهای مدیریتی و مدیریت ریسک تمرکز دارند و نقش آن‌ها فراتر از حسابداری ساده است. این حسابرسان با تمام بخش‌های مالی و غیرمالی در ارتباط هستند و علاوه بر کشف تقلب و خطا، به طور مستمر فرآیندها را ارزیابی می‌کنند تا فرصت‌های بهبود را شناسایی کرده و از آن‌ها بهره‌برداری کنند. در سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ، حسابرس داخلی جایگاه ویژه‌ای در ساختار سازمانی دارد.
اهداف حسابرسی داخلی
حسابرسی داخلی با هدف ارتقاء عملکرد سازمان و بهبود فرآیندها انجام می‌شود. این حسابرسی به تقویت کنترل‌های داخلی کمک کرده و نظارت مستمر یا دوره‌ای بر فعالیت‌های مختلف سازمان، به‌ویژه در واحدهای مالی و حسابداری، را فراهم می‌آورد.
حسابرس داخلی با حفظ دارایی‌ها و مدیریت منابع انسانی بهینه، اطمینان حاصل می‌کند که منابع به‌طور مؤثر و بدون هدر رفتن آن استفاده می‌شوند. همچنین، صحت و دقت گزارش‌های مالی را بررسی کرده و از آن برای برنامه‌ریزی مالی مناسب استفاده می‌کند.
علاوه بر این، حسابرسی داخلی به شناسایی و مدیریت هدررفت‌های مالی، چه عمدی و چه سهوی، پرداخته و تغییرات لازم را برای بهینه‌سازی فرآیندهای مالی پیشنهاد می‌کند.
حسابرس خارجی کیست؟
در ادامه به حسابرس خارجی می‌پردازیم. حسابرس خارجی معمولاً کارمند یک مؤسسه حسابرسی یا شرکت خدمات حسابداری است. سازمان‌هایی که نیاز به خدمات حسابرسی دارند، باید با این مؤسسات قرارداد ببندند و حسابرس خارجی را برای بررسی صورت‌های مالی خود دعوت کنند. تفاوت اصلی بین حسابرس داخلی و حسابرس خارجی در ماهیت وظایف آن‌هاست.
وظایف حسابرس داخلی بر اساس ارزیابی مداوم وضعیت فعلی سازمان است، در حالی که حسابرس خارجی به بررسی صورت‌های مالی گذشته می‌پردازد تا اطمینان یابد این صورت‌ها با استانداردهای حسابداری منطبق هستند. حسابرسان خارجی همچنین به عنوان حسابرسان مستقل شناخته می‌شوند و مسئولیت دارند که نتایج مالی را به‌درستی در یک دوره زمانی خاص منعکس کنند.
تفاوت‌های اصلی بین حسابرسی داخلی و حسابرسی خارجی
حسابرسی داخلی و خارجی هر دو برای ارزیابی و بهبود سلامت مالی و عملیاتی سازمان‌ها انجام می‌شوند، اما در چندین جنبه کلیدی تفاوت‌هایی دارند:
۱. از نظر اهداف:
حسابرسی داخلی: تمرکز آن بر ارزیابی و بهبود فرآیندهای داخلی سازمان، مدیریت ریسک‌ها و دستیابی به اهداف استراتژیک است. این نوع حسابرسی به شناسایی و اصلاح مشکلات داخلی، چه مالی و چه غیرمالی، کمک می‌کند.
حسابرسی خارجی: هدف اصلی آن تأیید این است که صورت‌های مالی سازمان مطابق با قوانین و استانداردهای حسابداری بوده و وضعیت واقعی مالی سازمان را به‌درستی نشان می‌دهند. حسابرسی خارجی به سهامداران و سایر ذینفعان خارجی اطمینان می‌دهد که گزارش‌های مالی سازمان دقیق و کامل هستند.
۲. از نظر ماهیت:
حسابرسی داخلی: می‌تواند توسط کارکنان داخلی سازمان یا به‌صورت برون‌سپاری به مؤسسات حسابرسی انجام شود. این حسابرسی انعطاف‌پذیر است و می‌تواند در هر زمان که سازمان نیاز داشته باشد، انجام شود.
حسابرسی خارجی: همیشه توسط حسابرسان مستقل و خارجی صورت می‌گیرد تا از بی‌طرفی و دقت گزارش‌ها اطمینان حاصل شود. این حسابرسی معمولاً سالیانه و بر اساس الزامات قانونی یا نیازهای ذینفعان انجام می‌شود.
۳. از نظر محدوده کاری:
حسابرسی داخلی: محدوده کاری آن بر اساس نیازهای سازمان تعیین می‌شود و شامل بررسی ریسک‌ها، فرآیندها و کنترل‌های داخلی است. این نوع حسابرسی بهبود و اثربخشی عملیات داخلی سازمان را هدف قرار می‌دهد.
حسابرسی خارجی: محدوده کاری آن توسط استانداردهای حسابرسی و مقررات قانونی مشخص می‌شود و عمدتاً بر صحت و کامل بودن صورت‌های مالی تمرکز دارد.
۴. از نظر گزارش‌دهی:
حسابرسی داخلی: گزارش‌های حسابرسی داخلی به مدیریت ارشد، کمیته حسابرسی (در صورت وجود)، و هیئت مدیره ارائه می‌شود و معمولاً شامل توصیه‌هایی برای بهبود مدیریت ریسک و عملکرد سازمان است.
حسابرسی خارجی: گزارش‌های حسابرسی خارجی به سهامداران و سایر ذینفعان خارجی ارائه می‌شود و به‌صورت عمومی منتشر می‌شوند، هرچند که نامه‌های مدیریتی محرمانه باقی می‌مانند.
۵. از نظر پیگیری:
حسابرسی داخلی: پس از ارائه گزارش، اقدامات و توصیه‌ها پیگیری می‌شود تا اطمینان حاصل شود که به‌درستی اجرا شده‌اند و به بهبود عملکرد و مدیریت ریسک کمک می‌کنند.
حسابرسی خارجی: معمولاً نیازی به پیگیری توصیه‌ها تا زمان حسابرسی بعدی وجود ندارد، مگر اینکه موارد مهمی در گزارش ذکر شده باشد که نیاز به اصلاح دارند.
۶. از نظر الزامات قانونی:
حسابرسی داخلی: انجام حسابرسی داخلی اختیاری است و بسته به نیازهای سازمان صورت می‌گیرد. هیچ الزام قانونی خاصی برای انجام آن وجود ندارد.
حسابرسی خارجی: معمولاً بر اساس الزامات قانونی و درخواست ذینفعان مانند بانک‌ها و سرمایه‌گذاران انجام می‌شود و باید مطابق با استانداردهای حسابداری و حسابرسی باشد.
با درک این تفاوت‌ها، شرکت ها می‌توانند از هر دو نوع حسابرسی به‌طور مؤثر برای بهبود کارایی مجموعه خود استفاده کنند.
چه کسانی از حسابرسی داخلی سود می‌برند؟
حسابرسی داخلی یک فرآیند حیاتی است که به نفع بسیاری از افراد و نهادها در سازمان‌ها عمل می‌کند. در اینجا به برخی از اصلی‌ترین ذینفعان حسابرسی داخلی اشاره می‌کنیم:
مدیران سازمان: مدیران از مهم‌ترین بهره‌برداران حسابرسی داخلی هستند. این فرآیند به آن‌ها امکان می‌دهد تا با داشتن یک تصویر واضح از وضعیت داخلی سازمان، نقاط ضعف را شناسایی کرده و پیش از تبدیل شدن به مشکلات بزرگ‌تر، آن‌ها را حل کنند.
حسابرسان مستقل (خارجی): حسابرسان مستقل نیز از گزارش‌های حسابرسی داخلی سود می‌برند. این گزارش‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا با دقت بیشتری اطلاعات مالی را بررسی کرده و به صحت آن‌ها اطمینان پیدا کنند.
هیئت مدیره: هیئت مدیره از نتایج حسابرسی داخلی برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک بهره می‌برد. این اطلاعات به آن‌ها کمک می‌کند تا تصمیمات مدیریتی مؤثرتری بگیرند و راهبری بهتری را اعمال کنند.
به طور کلی، حسابرسی داخلی به بهبود ، کارایی و کنترل‌های داخلی سازمان ها وشرکت ها کمک کرده و به ذینفعان مختلف اطلاعات ارزشمندی ارائه می‌دهد که به مدیریت بهتر و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تر منجر می‌شود.
تفاوت‌های دستوری بین حسابرسی داخلی و حسابرسی خارجی
تفاوت حسابرسی داخلی خارجی در چند جنبه کلیدی قابل مشاهده است. در حالی که حسابرسی داخلی به تصمیم‌گیری مدیران بستگی دارد و الزام قانونی ندارد، حسابرسی خارجی (مستقل) معمولاً بر اساس قوانین و مقررات الزامی است و سازمان‌ها باید از خدمات حسابرسان مستقل برای تأیید وضعیت مالی خود استفاده کنند.
حسابرسی خارجی به‌طور ویژه بر بررسی انحرافات مالی در اسناد حسابداری تمرکز دارد و صحت اطلاعات مالی را تأیید می‌کند. از سوی دیگر، حسابرسی داخلی به تحلیل جامع‌تری از مسائل سازمانی می‌پردازد و به شناسایی مشکلات، ارائه راهکارها و تحلیل علل اصلی آن‌ها کمک می‌کند.
حسابرسان داخلی نقش مهمی در بهبود فرآیندها و کنترل‌های داخلی سازمان دارند و با تمرکز بر مدیریت ریسک، به بهینه‌سازی عملیات سازمان کمک می‌کنند. به این ترتیب، هر دو نوع حسابرسی، اهداف و کاربردهای خاص خود را دارند و برای تضمین سلامت مالی و عملیاتی سازمان اهمیت دارند.
بیشتر بخوانید:اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی
سخن پایانی
تفاوت حسابرسی داخلی و خارجی نشان‌دهنده نقش‌های مهم و مکمل هر یک در بهبود عملکرد سازمان‌ها هستند.
شرکت پارس حسابان به‌عنوان یک شرکت حسابداری در کرج، با بهره‌گیری از تیمی متخصص و مجرب، این خدمات را با بهترین قیمت و بالاترین کیفیت ارائه می‌دهد. با انتخاب پارس حسابان، شما می‌توانید از خدمات حرفه‌ای در زمینه حسابرسی و بهینه‌سازی فرآیندهای مالی بهره‌مند شوید و از شفافیت و سلامت مالی سازمان خود اطمینان حاصل کنید.