تفاوت مالیات مستقیم و غیر مستقیم چیست؟

مالیات را می‌توان یک هزینه اجتماعی دانست که شهروندان در هر جامعه‌ای به منظور بهره‌برداری و استفاده از امکانات موجود در آن جامعه و همچنین فراهم کردن امکان جایگزینی این امکانات پرداخت می‌نمایند. مالیات بر پایه انواع پرداخت به دو دسته گروه تقسیم شده است که شامل مالیات مستقیم و مالیات غیر مستقیم می باشد. می توان گفت خصوصیات این دو نوع مالیات و تفاوت آنها یکی از مفاهیم اصولی و پایه ای است. که آشنایی و آگاهی در مورد آن برای افراد فعال در بیزینس ها و روند های مالی و تجاری بسیار حائز اهمیت و ضروری دارد. این دو نوع مالیات از نظر اهداف و نحوه دریافت دارای فرق هایی می باشند. در این مقاله از مجموعه حسابداری پارس حسابان قصد داریم تعریف جامعی از مالیات و تفاوت مالیات مستقیم و غیر مستقیم را مورد بررسی قرار دهیم.

مالیات مستقیم چیست؟

به منظور درک بهتر ارائه تعریف درست و دقیق از هر یک از این دو نوع مالیات مستقیم و غیر مستقیم ضروری است.
به مالیاتی که بدون واسطه و به شکل مستقیم از درآمد یا دارایی‌های مؤدیان مالیاتی اخذ می‌شود،‌ مالیات مستقیم می‌گویند. مأمورین مالیاتی موظفند این نوع مالیات را به صورت مستقیم از مؤدیان دریافت کنند؛ درخصوص مالیات مستقیم باید به این نکته دقت داشته باشید همه افرادی که در داخل کشور درآمد دارند (حتی اگر در خارج از کشور زندگی می‌کنند) شامل پرداخت مالیات مستقیم می‌شوند. حتی افرادی که دارای کسب و کار اینترنتی هستند و از این روش درآمد کسب می‌کنند هم باید مالیات درآمد خود را پرداخت نمایند.

بر اساس قانون مالیات مستقیم همه افرادی که در داخل کشور دارایی و اموال و درآمد دارند به منظور نگهداری و حفاظت از این اموال موظفند پرداخت مالیات کنند. مالیات مستقیم با مالیات بر دارایی در گروه بندی متعددی قرار می‌گیرد که در ادامه این مقاله از مجموعه پارس حسابان به معرفی آن‌ می‌پردازیم.

• مالیات حق تمبر

در حالی که افراد به منظور رسمیت دادن به اسناد خود از تمبر استفاده کنند، مشمول پرداخت مالیات می‌شوند. این نوع مالیات که به واسطه هزینه تمبر از اشخاص مختلف اخذ می‌شود یکی از انواع مالیات مستقیم محسوب می شود.

• مالیات بر ارث

از گروه مالیات‌های مستقیم که در بخش تفاوت مالیات مستقیم و غیر مستقیم ضرورت دارد، مالیات بر ارث می باشد. بازماندگان فرد متوفی به منظور تقسیم امول باید دیون و بدهی‌های وی را پرداخت نمایند. یکی از این دیون که می بایست هنگام تقسیم ارث پرداخت شود،‌ مالیات بر ارث است که در رده مالیات‌های مستقیم جای گرفته است. بر اساس قانون هر یک از وراث با توجه به نسبت نوع مال و طبقه‌ای که ارث دارند، به منظور انتقال ماترک متوفی باید مبلغ مشخصی را به عنوان مالیات پرداخت کنند. حضور مشاور مالیاتی یا وکیل مالیاتی می‌تواند دردسرهای عدم پرداخت مالیات درست را کمتر کند.

• مالیات بر درآمد

در بحث بررسی تفاوت مالیات مستقیم و غیر مستقیم و بر اساس قانون کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که در داخل ایران درآمد دارند مشمول پرداخت مالیات می‌شوند. بر اساس این قانون حتی افرادی که در ایران ساکن نبوده و حتی ایرانی نباشند در صورت برخورداری از منبع درآمد در داخل کشور باید نسبت به ثبت اظهارنامه مالیاتی اقدام کرده و مالیات درآمد خود را پرداخت نمایند. در این قانون اشخاص حقوقی بابت درآمدهای خارجی نیز مشمول پرداخت مالیات می‌شوند. در ایران نحوه تعیین این نوع مالیات براساس خوداظهاری است و فرد می بایست سود و زیان و درآمد را محاسبه کند و در قالب اظهارنامه به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند.

مالیات غیر مستقیم چیست؟

در ادامه بحث آموزش حسابداری تفاوت مالیات مستقیم و غیر مستقیم باید گفت که مالیات غیرمستقیم به مالیاتی گفته می‌شود که از همه شهروندان اخذ می‌شود اما شیوه اخذ آن محسوس نیست. روی بیشتر کالاها و خدماتی که به افراد ارائه می‌شود، هزینه ای به عنوان مالیات مصرف کننده گرفته می‌شود که به آن مالیات غیر مستقیم می گویند. از مهم‌ترین انواع مالیات غیر مستقیم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مالیات بر واردات: به منظور حمایت از تولیدات داخلی از کالاهای وارداتی به کشور گرفته می‌شود.
• مالیات بر معاملات: انواع مختلفی دارد که مالیات بر ارزش افزوده شناخته‌ شده ‌ترین نوع آن است. در این شیوه در زمان خرید و فروش کالا از فروشنده مالیات اخد می‌شود که فروشنده آن را از خریدار دریافت می‌کند.

بررسی تفاوت مالیات مستقیم و غیر مستقیم

1. ماهیت استراتژیک vs. پیشرو
   مهم‌ترین تفاوت این دو نوع مالیات در ماهیت آن‌هاست. مالیات مستقیم، به‌طور مستقیم با درآمد یا دارایی فرد یا سازمان مرتبط است؛ هرچه درآمد یا ارزش دارایی افزایش یابد، میزان مالیات نیز بیشتر می‌شود. در مقابل، مالیات غیرمستقیم ماهیتی استراتژیک دارد و بر مصرف کالا و خدمات اعمال می‌شود.

2. وجود واسطه در پرداخت
   در مالیات مستقیم، دولت بدون واسطه از افراد یا شرکت‌ها مالیات دریافت می‌کند، اما در مالیات غیرمستقیم، یک واسطه (مانند فروشنده) بین دولت و پرداخت‌کننده مالیات وجود دارد.

3. امکان فرار مالیاتی
   مالیات مستقیم بیشتر در معرض فرار مالیاتی است؛ افراد یا شرکت‌ها ممکن است درآمد، دارایی یا سود خود را پنهان کنند. اما در مالیات غیرمستقیم، چون در زمان خرید کالا یا خدمات اخذ می‌شود، امکان فرار از آن وجود ندارد.

4. قابلیت انتقال مالیات
   مالیات غیرمستقیم قابل انتقال است؛ یعنی فروشنده می‌تواند مالیات را به خریدار منتقل کند. اما مالیات مستقیم شخصی بوده و امکان انتقال آن وجود ندارد.

5. تأثیر اقتصادی و جمع‌آوری
   مالیات مستقیم ممکن است با کاهش قدرت خرید مردم، به کاهش تقاضای بازار منجر شود. در حالی‌که مالیات غیرمستقیم به‌واسطه تشویق به خرید و مصرف، می‌تواند تقاضا را افزایش دهد. همچنین، جمع‌آوری مالیات غیرمستقیم ساده‌تر، سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر از مالیات مستقیم است، به همین دلیل در اولویت سازمان‌های مالیاتی قرار دارد.

کلام آخر

مالیات یک هزینه اجتماعی محسوب می شود که شهروندان یک کشور در ازای دریافت بعضی خدمات و در ادامه روند ارائه آن به دولت‌ها پرداخت می‌کنند. به همین علت قسمت زیاد درآمد دولت‌ها در بودجه، مربوط به مالیاتی است که به راه های متعدد از شهروندان دریافت می‌شود. به طور کلی مالیات را می‌توان در دو دسته مالیات مستقیم و غیر مستقیم تعریف کرد که هر کدام دارای شرایط و ویژگی‌های خاص خود هستند و برخی از افراد حقیقی و حقوقی مشمول پرداخت آن می‌شوند.

تفاوت مالیات مستقیم و غیر مستقیم مربوط به روش اخذ و وصول آن می باشد که اطلاع داشتن از آن اهمیت زیادی دارد.

سوالات متداول